Media-analyse

Op de Formación, de zomerconferentie van Ichtus Vlaanderen, kregen we dit jaar een workshop media-analyse. Het is een tijdje stil geweest op mijn blog en het feit dat ik met dit onderwerp opnieuw begin – en een paar maanden geleden met een gelijkaardig onderwerp afsloot – laat zien hoe belangrijk ik dit wel vind.

In onze hedendaagse cultuur worden we dagelijks (of eerder: uurlijks) met allerhande media geconfronteerd die een bepaalde handeling bij ons proberen teweeg te brengen. Dan gaat het niet enkel over de reclamesector, maar over alle vormen van audiovisuele media. Spijtig genoeg analyseren wij media soms heel weinig en daardoor hebben we potentiële beïnvloeding niet onder controle.

In Desiring the Kingdom van James K.A. Smith, waar ik vroeger ook al iets over zei, omschrijft Smith de mens als een liturgisch wezen – een wezen dat door liefde gedreven wordt. In het derde hoofdstuk van het boek roept hij op om meer aan cultuuranalyse te doen en het liturgische karakter van heel wat ‘seculiere’ instellingen te (h)erkennen. Hij laat zien dat het winkelcentrum, het sportstadion, en zelfs de universiteitscampus in de eerste plaats plaatsen van liturgie zijn: plaatsen die tot doel hebben onze liefde(s) aan te wakkeren en te kanaliseren.

Terugkijkend op media van 70 jaar oud zien we onmiddellijk hoe manipulatief media kunnen zijn. Kijk maar even naar dit oorlogspropagandafilmpje van Walt Disney (!). Het contrast tussen “Walt Disney” en “The Story of One of Hitler’s Children” is gigantisch, en de typische stijl die we van Walt Disney kennen doet vreemd aan in een dergelijke harde setting. De vertrouwdheid van de beelden in combinatie met het rauwe thema lokt precies uit wat dit moet uitlokken: een wrang gevoel.

Onze eerste neiging is te denken dat dit gewoon “iets van de vorige eeuw” was. Ik vraag me echter af waar men over 70 jaar met een glimlach zal naar terugkijken: “Hoe naïef waren die mensen het begin van deze eeuw niet zat ze zich daardoor lieten vangen?”

Ik sluit opnieuw aan bij James K.A. Smith: een bewustwording van dit alles dient niet te resulteren in een cultuurfobie zoals wel eens bij christenen vast te stellen. Het betekent wel bewust omgaan met de cultuur en waar nodig contracultureel zijn: niet in de betekenis van weglopen van de cultuur, maar van cultuurtransformatie.