McGrath in A’pen

Het internet zal dezer dagen waarschijnlijk bol staan van bloggers die iets schrijven over McGraths lezing in Antwerpen. Ik kon echter de (hoogstwaarschijnlijk evolutionair verklaarbare) drang ook iets te bloggen niet ontlopen. Bij deze…

McGrath had een paar uur daarvoor een preek gegeven in de kapeldienst op de ETF. Dat ging o.a. over het belang van het rationeel omgaan met het christelijk geloof én de invloed die het christelijk geloof heeft op ons denken. De boodschap waarmee hij eindigde was: ‘Gebruik ook je intellectuele capaciteiten ten dienste van God.’

Het contrast in aanpak met de avondlezing over Darwinism and Religion was erg groot en toonde tegelijk hoe goed McGrath zich kan aanpassen aan het doelpubliek. Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet veel nieuws gehoord heb. Dat heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met het feit dat ik een scriptie over dat onderwerp geschreven heb, waarbij McGraths Geloof en Natuurwetenschap een belangrijke bron geweest is.

De twee hoofdthema’s van de avond waren ‘darwinisme als wereldbeeld’ en ‘God als meme’ (begeleid van overigens een lelijke en slecht opgebouwde powerpoint, McGrath blinkt blijkbaar niet overal in uit). Beide thema’s werden vooral uitgewerkt vanuit het debat en de meningsverschillen met wetenschappers als Dawkins en Dennett. Volgens McGrath heeft vooral Dawkins de fout gemaakt darwinisme als worldview te gaan zien. Vanuit een dergelijke optiek is het niet meer dan normaal dat veel christenen steigeren bij het darwinisme. Volgens Dawkins sluit dat wereldbeeld namelijk het bestaan van een god uit. McGrath gaf echter aan dat het darwinisme ook als enkel een wetenschappelijke theorie kan gezien worden. Het gevolg daarvan is dat het darwinisme aanvaardbaar wordt (of kan worden) voor christenen.

McGrath ging daar niet dieper op in, maar ik geloof niet dat het darwinisme volledig los kan gezien worden van een wereldbeeld. Het darwinisme wordt hoe dan ook als theorie binnen een bepaald wereldbeeld gevormd. Dat is logisch. Elke theorie wordt binnen een wereldbeeld gevormd. Dat neemt niet weg dat een goede wetenschappelijke theorie generaliseerbaar moet zijn. De gevolgen van zo’n theorie kunnen mijns inziens echter niet beperkt worden tot het wetenschappelijke discours. Wanneer je een christelijk dogma zoals de zondeval neemt en uitgaat van darwinisme als geldige theorie, dan houdt dat in dat bepaalde aspecten van dat dogma herzien en hoogstwaarschijnlijk veranderd zullen moeten worden. Een andere mogelijkheid is het verwerpen van de wetenschappelijke theorie, zoals oorspronkelijk gedaan werd met de theorieën van Copernicus en Galilei.

Binnen de christelijk-evangelicale context wordt wat betreft het darwinisme vandaag heel vaak voor die laatste optie gekozen. Om eerlijk te zijn, sta ik daar wat weigerachtig tegenover. Wat als blijkt dat het darwinisme een huidige variant van het heliocentrisme is? Boeiend is dat Galilei’s model zorgde voor een paradigmaverandering, maar dat zijn theorie later ontoereikend bleek te zijn. Het is wezenlijk bij het beschouwen van darwinisme als wetenschappelijke theorie ervan uit te gaan dat deze theorie niet meer dan de beste, huidige verklaring is en dat er misschien wel ooit een betere verklaring komt, iets wat McGrath trouwens wel heel goed aangaf.

Voor het onderdeel over ‘meme‘ (wat heel kort door de bocht kan gezien worden als een cultuurvariant van een gen), verwijs ik graag door naar de blog van Filip De Cavel.

Ik vond het fantastisch wat een belezen woordkunstenaar McGrath is. Dat kwam vooral tot uiting in de vragenronde. Gelijk welk boek door de vragenstellers geciteerd werd, McGrath had het gelezen en wist onmiddellijk waarover het ging (en er zaten heus wel een paar mensen tussen die hem wilden imponeren). Bij het antwoorden van de vragen – iets wat hij overigens heel snel kon doen – ging hij meesterlijk om onderwerpen heen waarover hij het niet wou hebben. Niet noodzakelijk omdat hij er geen antwoord op had, maar omdat hij te weinig tijd had het uitvoerig te bespreken. Zo heeft hij de woorden Intelligent Design maar één keer in de mond genomen, zonder er hoegenaamd veel over te zeggen. Toch had hij het over teleologie en transcendentie, twee centrale topics die bij ID’ers heel sterk naar voor komen. Als ik me niet vergis, wil McGrath zich trouwens duidelijk distantiëren van de ID, niet enkel om de negatieve connotatie, maar ook om de vele niveauverwarringen waar de theorie mee kampt.

Al bij al heb ik erg genoten van de lezing. Vandaag zijn we in onze kring op de ETF nog wat verder op het onderwerp ingegaan en het werd een heel boeiende discussie, zelfs al raakten we al heel snel off topic en kwamen we bij zijn preek van de woensdagmiddag terecht.

Voor mensen die eens een debat tussen Dawkins en McGrath willen zien: klik hier (+/- 1u10). Heerlijk prachtig en heel beschaafd Engels wordt heen en weer geworpen. Geniet ervan.