“The Exorcism of Emily Rose” etc.

Tijdens de vastentijd kijk ik geen films. Ik ben een fervent filmkijker en het leek me eens zinvol om een periode zonder films te hebben. Al was het enkel maar om wat films van de voorbije maanden (zoals Casablanca, Little Miss Sunshine, Raging Bull, The Shining en 12 Angry Men) beter tot me te laten doordringen.

En geen films bekijken, betekent natuurlijk niet dat ik geen boeken over films kan lezen. Een paar weken geleden volgde ik tijdens een conferentie in Utrecht een workshop over filmbesprekingen. Daar werd het boek Through a Screen Darkly van Jeffrey Overstreet aangeraden. Overstreet is een filmrecensent en met dit boek wil hij duidelijk maken wat hem als christen zo boeit in films.

Verwacht bij Through a Screen Darkly geen eenduidig systematisch werk. Overstreet schrijft vooral verhalend (op basis van films uiteraard) over hoe films zijn leven veranderen en hoe hij door films (en dan heeft hij het helemaal niet over zogenaamd “christelijke” films) God beter heeft leren kennen.

Hij heeft het onder meer over hoe je kritischer naar films kunt kijken, waarom mensen zich identificeren met helden, waarom we lachen met “narren”, maar ook over zijn passie voor films die heel traag gaan, waarbij woorden ondergeschikt zijn aan beelden. Hij heeft het daarbij onder andere over The New World, een film waarvan mensen me inderdaad hadden gezegd dat hij héél traag was. Ik moet zeggen dat Overstreet me heeft doen watertanden. Ondanks de commentaren die ik hoorde, wil ik hem zeker eens zien.

Heel boeiend is ook zijn visie op horrorfilms. Ik ben zelf in de verste verte geen horrorfan (ik heb maar heel weinig horrorfims gezien), maar Overstreets visie op het genre intrigeert me. Hij wijst op het gevaar van een ongezonde interesse in het occulte, maar geeft tegelijk ook voorbeelden van hoe horrorfilms ons bewust kunnen maken van duistere bovennatuurlijke zaken. Daarbij bespreekt hij The Exorcism of Emily Rose en geeft hij fragmenten van een interview met de regisseur weer. Die regisseur is christen. Erg boeiend, maar voor mij zal het bij lezen blijven, ik vind dat soort films echt te eng.

Overstreet is op zijn best wanneer hij “goede” films van “slechte” onderscheid. “Goed” betekent hier: dat ze iets betekenen voor de kijker, een positieve ethiek weergeven of een negatief verhaal dat vraagt om dat soort positieve ethiek als reactie. Hij wijst erop dat heel veel actiefilms bijvoorbeeld net zo laag-bij-de-gronds zijn als pornofilms: ze vervormen een gezond menselijk verlangen (resp. een verlangen naar rechtvaardigheid en een verlangen naar intimiteit) tot een ongezonde menselijke begeerte (resp. wraak en lust).

Zeker een aanrader om zelf eens te lezen, zeker voor mensen die van films houden. Een selectie van hoofdstukken uit het boek is in het Nederlands verschenen onder de titel Blik achter de schermen. Als je echter Engels kunt, zou ik aanraden om het in die taal te kopen. Je krijgt meer hoofdstukken voor een pak minder geld.